Nước mắm nhĩ truyền thống Hòn Yến - Tinh hoa của xứ biển

Nếu một lần đặt chân đến Phú Yên, bạn hãy nán lại thưởng thức những món đặc sản nổi tiếng nơi đây. Dĩ nhiên điều không thể thiếu là vài chai nước mắm cá cơm mang về làm quà biếu. 

Làng nghề nước mắm truyền thống Hòn Yến đã có từ lâu đời

Với chiều dài bờ biển dài gần 190 km, Phú Yên là địa phương nổi tiếng ở khu vực Nam Trung bộ với nguồn cá cơm dồi dào để làm ra sản phẩm nước mắm nhĩ truyền thống thơm ngon đặc trưng. Những làng nghề mắm đã có tên tuổi như ở An Chấn, Long Thuỷ, Gành Đỏ…

Hòn Yến là địa danh thuộc địa phận xã An Chấn huyện Tuy An tỉnh Phú Yên. Với địa thế nằm dọc bãi biển có nguồn tài nguyên phong phú tao điệu kiện cho cư dân nơi đây có công việc chính là nghề đánh bắt cá và làm mắm.

Mỗi năm làng nghề nước mắm ở Hòn Yến đã bán ra trên thị trường cả nước hàng ngàn lít nước mắm. Người tiêu dùng thường lựa chọn nước mắm nhĩ truyền thống Hòn Yến làm gia vị chính sử dụng trong gia đình và kể cả làm quà biếu tặng người thân.

Nguồn cá cơm biển vô tận cộng thêm với bí quyết gia truyền từ lâu đời đã giúp cho hương vị nước mắm nơi đây có phần đặc trưng riêng biệt. Nước mắm nhĩ của mảnh đất Phú Yên là loại nước mắm có độ đạm rất cao, vị ngọt nhẹ, màu vàng rơm đến vàng nhạt, trong và có mùi thơm nhẹ.

Từ tháng Giêng đến tháng 2, tháng 3 âm lịch, các làng nghề chế biến nước mắm tất bật thu mua nguyên liệu là cá cơm, cá nục để hối hả bước vào mùa sản xuất mới. Trong công đoạn muối cá, không chỉ muối riêng cá cơm mà người làng nghề thường trộn với cá nục, thông thường 1 tấn cá cơm thì trộn 100kg cá nục, hai loại nước cốt khi ủ chảy ra “bắt” lại với nhau tạo ra mùi vị thơm ngon. Tiếp đến chượp cá phải đưa vào ủ trong thùng gỗ thì mới ra được nước mắm có chất lượng tốt, giữ được hương vị đậm đà. Thùng gỗ phải làm từ gỗ bằng lăng, bời lời mới chịu được mặn. Chượp cá cần có thời gian dài để ủ cho thịt cá “chín” rồi rút lù lấy nước đầu tiên gọi là “nước máu”. Từ thùng ủ cá người ta đưa “nước máu” đó chuyển sang bể dang nắng. Nước mắm chế biến theo phương pháp truyền thống phải dang nắng mất thời gian từ 6-7 tháng. Đây là yếu tố quyết định đến giá trị dinh dưỡng, mùi, vị của nước mắm. Nước mắm mới nhỏ từ lù ra có màu trắng lợt, sau khi được dang nắng sẽ chuyển sang màu đỏ, mà đòi hỏi phải dang “đủ nắng” nếu thiếu nắng nước mắm có thể “trở mùi”.

Nghề làm nước mắm truyền thống không chỉ đơn giản là một nghành sản xuất mà còn là một nghệ thuật, một nét đẹp của văn hoá dân tộc Việt Nam. Mang cái hồn của biển cả đọng lại thành từng giọt mắm mang đến cho chúng ta những bữa ăn chất lượng phong phú.

Làng nghề nước mắm ở Phú Yên được công nhận là di sản văn hoá phi vật thể Quốc gia

Ngày 17/1, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành các Quyết định về việc công bố Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Trong đó, làng nghề nước mắm Phú Yên  là một trong 19 di sản được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Đây được xem như là nguồn động lực giúp người dân càng thêm gắn bó với nghề và phát huy thêm những tinh hoa của cha ông để sáng tạo thêm nhiều sản phẩm đa dạng phong phú phục vụ cho chất lượng cuộc sống hiện nay.

 

Những làng nghề nước mắm truyền thống nổi tiếng ở Phú Yên

Nước mắm nhỉ truyền thống ở Gành Đỏ huyện Sông Cầu

Làng nghề nước mắm nhĩ truyền thống ở Gành Đỏ đã có lịch sử hàng trăm năm. Cho đến nay nước mắm Gành Đỏ đã chiếm lĩnh một thị phần không nhỏ trên cả nước. Thậm chí có những người xa quê hương lâu năm nhưng có dịp về lại là cứ mua vài chục lít mắm để dành ăn dần.

 

Nước mắm nhĩ truyền thống Hòn Yến xã An Chấn huyện Tuy An

Mỗi làng nghề làm mắm sẽ có những bí quyết gia truyền riêng biệt chính vì vậy mà vị mắm không nơi nào giống nhau. Nước mắm nhĩ truyền thống Hòn Yến có màu sắc tự nhiên, trong, màu vàng cánh gián.  Vị mặn nhưng không chát, niếm vào thấy mặn ở đầu lưỡi nhưng khi nuốt vào sẽ cảm nhận được hậu ngọt ở bên trong. Đây cũng là vị đặc trưng vốn có ở nơi đây.

Đến đây bạn sẽ còn thưởng thức được rất nhiều món ăn đặc sản đi kèm với nước mắm nhĩ thơm ngon như thịt ba rọi ngâm mắm, cháo lòng bánh hỏi ăn kèm nước mắm trong, bánh xèo ăn kèm với mắm chua ngọt…

 

Nước mắm nhĩ truyền thống ở Long Thuỷ huyện Tuy An

Đây cũng là một địa phận với bề dày truyền thống sản xuất nước mắm gia truyền. Tuy không quảng bá ồ ạt trên truyền thông nhưng nước mắm nơi đây chủ yếu đặt chất lượng làm tiêu chuẩn hàng đầu. Cá được muối phải là cá tươi không dùng cá ươn. Tỷ lệ pha trộn là 3 cá 1 muối. Ngay cả muối được dùng cũng phải là muối biển của vùng mới đảm bảo đúng độ mặn vừa phải của mắm.

Từng giọt mắm là tượng trưng cho những giọt mồ hôi ướt đẫm của người dân. Nước mắm nhĩ truyền thống mang đậm giá trị tinh thần, nét đẹp của sự lao động vất vả nhằm mang đến cho xã hội những sản phẩm chất lượng, đặc biệt tốt cho sức khoẻ.