Mùa bông giờ Phú Yên

Bạn đã từng thấy bông Giờ chưa? Xin thưa! Bông Giờ chứ chẳng phải bông mười giờ đâu nhé! Nếu chưa chắc chắn bạn sẽ được biết ngay, nếu có dịp đến quê núi Chóp Chài của tôi vào mưa lụt.

Hàng năm, cứ từ giữa tháng tám âm lịch, ở quê tôi, khi những thửa ruộng cuối cùng được gặt xong. Những cơn mưa dai dẳng dầm dề trút xuống, cánh đồng vàng đẹp mắt ngày nào giờ đã ngập lênh láng nước. Đồng thời với mùa giăng lưới, thả lờ, cắm câu... dưới đồng là mùa nấm mối, lá nhím, bông giờ... trên núi.

Bông giờ trên quê tôi có rất nhiều. Cái thú đi hái bông giờ làm người ta náo nức, như thú vui đi hái nấm vậy. Bông giờ thường nở tím trên những trảng cỏ, bờ rẫy hoặc dưới những lùm bụi thấp.

Bông giờ đất núi quê tôi có hình dáng như bông lục bình trôi trên sông. Nó cũng có những cánh màu tím song dày hơn, chen với những nhụy vàng cánh mỏng, xếp thứ tự từng nấc một, bông giờ cao khoảng 15cm. Ngoài ra bông giờ còn có lá và củ. Lá bông giờ giống như lá gừng, hương của bông giờ và lá của bông giờ cũng giống như hương gừng vậy. Khắp trên đất núi mùa này ngan ngát mùi hương "gừng" thật dễ chịu!

Âm thầm lặng lẽ nằm sâu dưới lòng đất hơn cả năm. Đợi đến mùa, sau những cơn mưa dầm thấm đẫm, bông giờ nẻ đất chui lên, như những nụ nấm: trơ trụi. Bông giờ nhanh chóng nở hoa và tỏa hương. Song nó không tồn tại lâu, chừng một hai ngày đã phai màu và tàn rữa. Lúc đang nở gặp mưa, bông giờ tàn nhanh hơn.

Bông giờ có thể dùng để xào thịt, bổ sung vào các loại rau để nấu canh chua, canh thịt, nhưng ngon nhất vẫn là món: bông giờ kho cá đồng! Giữa mùa mưa gió, lạnh lẽo sau một ngày lội bì bõm dưới đồng được ăn bát cơm lúa mới nóng hổi còn bốc khói, dẻo thơm cùng với cá rô, cá sặc béo ngậy kho với bông giờ, hương "cá đồng, hoa núi" tỏa lan. Thử hỏi bữa cơm làm sao không ngon cho được?

Mẹ tôi bao giờ cũng rất trân trọng và hết sức quí món ăn dân dã này. Mặc dù chỉ vài bông giờ kho với những con cá trầu cẩn, cá rô hạt bí, những con cá sặc mỏng dính hoặc với những con cá trắng bé tí. Có anh bạn cùng làng ở nước ngoài về bảo rằng, ở xứ người hễ cứ tháng 8 âm lịch, bất luận thời tiết khí hậu ra sao, được ăn "cao lương mỹ vị" ngon như thế nào, anh vẫn cứ thèm và ao ước được ăn món cá đồng kho bông giờ quê mình.

Dịp anh về giáp tết thì "bói" đâu ra "của quí" mà anh nhắc ấy được. Vậy đó, dù là món ăn hết sức bình thường nhưng cũng khó làm người ta quên khi xa xứ.

Mùa bông giờ quê tôi thường kéo dài từ tháng 8 đến tháng 10 âm lịch. Bông giờ sau khi ra hoa, hoa tàn bắt đầu ra lá, người ta cũng hay dùng "kén" lá non này như dùng hoa vậy. Thời gian ngắn sau lá héo. Có thể củ bông giờ được sinh ra vào mùa nắng. Nên sau khi lá héo úa, bông giờ lại nằm im dưới lòng đất để chờ đợi mùa sau.Ở các chợ quê tôi, người ta cũng thường bày bán bông giờ, và lá bông vào mùa mưa. Mùa nắng thỉnh thoảng có bán củ sống hoặc luộc và cả bột bông giờ nữa.

Mùa bông giờ quê tôi "đến hẹn lại lên" rồi đó! Thêm một mùa lụt năm nay lại được mùa cá đồng. Hãy cùng nhau lên núi Chóp Chài, bông giờ rực rỡ sắc hương đang đón bạn.